نور حق

در اين وادى است كه نورِحق تجلى مى‌كند و انسانيتِ انسان را به انسان مى‌نماياند و آن چه را كه او بايد در پى‌اش باشد و جست‌وجوگرانه، از زوايا، اثرگذارى، سعادت‌آفرينى و فرد و جامعه‌سازى آن آگاهى به دست آورد، با زبان فطرت و وحى بر او آشكار مى‌سازد و به او درك و قوه تميز مى‌دهد كه چسان مرز حيوانيت و انسانيت را باز شناسد و از حيوانيت دور و دورتر و به انسانيت نزديك و نزديك‌تر شود و روح و روان خود را به زيباييهاى آن بيارايد و در زير بارش ارزشهاى انسانى - الهى، روزگار بگذراند.

همه موجودات عالم به حكم ﴿و قضى ربّك اَلاّ تعبدوا اِلاّ ايّاه﴾ به عبوديت و يگانگى خداوند اقرار دارند و همه او را عبادت و ستايش مى كنند و روز و شب پيوسته طالب و جوياى او هستند.

«الفوت انقطاع عن الحق و الموت انقطاع عن الخلق»  ما عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللَّهِ باقٍ‌ هر چه غير حق است فانى است و قهرا عبد نبايد بدان دل بندد و خود و اوصاف او هم فانى است و بدان دل نبايد بست و آنچه باقى است ذات حق است و براى نيل بمطلوب حقيقى و وصول بحق بايد ترك دنيا و اوصاف و ذات خود كرده و همه را هيچ انگارد و خود را فراموش كرده و محو ذات الهى گردد و فانى در ذات شده تا وصول حقيقى حاصل شود و بايد ترك سر كند كه بمحبوب واصل شود.

اهل هيئت و نجوم را فلكى گويند.

فلك ثوابت مانند يك هندوانه بزرگ فرض مى‌شود كه داخل آن يك هندوانه كوچك كه زمين ماست فرض مى‌شود به نحوى كه مركز كره كوچك، مركز همان كره بزرگ باشد. سپس كره ديگرى كه محاط كره بزرگ و بر كره كوچك محيط است فرض مى‌شود كه آن فلك ستاره است و او نيز به تبع كره بزرگ حركت مى‌كند و چون ستاره گاهى از ما دور و گاهى به ما نزديك مى‌شود؛ لذا فلك ستاره هم فلك ديگرى دارد كه مركز آن خارج از مركز زمين ماست و هنگامى كه ستاره در طرف بالاى آن قرار مى‌گيرد از ما دور است و وقتى در طرف نزديك به محيط آن واقع مى‌شود به ما نزديك است.

حركت تدوير به طرف بالاست و با حركت منطقه مصادف مى‌شود ستاره با دو حركت موافق به طرف بالا حركت مى‌كند؛ لذا به نظر ما چنين مى‌آيد كه ستاره تند به طرف بالا مى‌رود و وقتى آنجا توقف مى‌كند واقعاً توقف نكرده، بلكه حركتش بطى‌ء مى‌شود بعد هم كه ديده مى‌شود كه ستاره تند به طرف ما مى‌آيد در آن موقع تدوير چرخيده و حركت ستاره در نقطه‌اى كه در آن است با حركت منطقه موافق شده است و لذا به نظر ما چنين مى‌رسد كه ستاره تند مى‌آيد و پس از آنكه ستاره به انتهاى نزديكى به ما رسيد چون تدوير بر خلاف حركت منطقه حركت مى‌كند و دو حركت متخالف مى‌شود ستاره به نظر ما واقف مى‌آيد.

فلك، به فلكى كه مركز آن مركز عالم است و فلكى كه مركز آن مركز عالم نيست- كه به اوّلى موافق مركز و به دومى خارج مركز گفته مى‌شود- تقسيم مى‌گردد و همچنين فلك به محيط بر ارض و غير محيط بر آن مانند تدوير منقسم مى‌شود.

 قدما كه قائل به فلك بودند معتقد بودند كه مثلًا ماه در يك فلك و عطارد در فلك ديگري است تا ميرسد به فلك هشتم كه همه ستارگان ثوابت  بودند و بعد هم فلك نهم، فلك اطلس. آنها اولًا خود افلاك را جسم ميدانستند و ثانياً اشكال فلك را از لوازم افلاك ميدانستند. به عقيده آنان شكل در آب، هوا يا انسان لازمه اين اجسام نيست، يعني امكان تغيير در آن هست ولي شكل در فلك غير قابل تغيير و عوض شدن است. در مادون فلك يعني در عالم عناصر، كون و فساد را جايز ميدانستند ولي ميگفتند محال است كه شكل فلك تغيير كند؛ همان شكلي كه دارد محفوظ است. مثلًا در اثر فرسودگي يا وارد شدن ضربهاي، محال است خرابي يا شكافي در فلك پيدا شود.

در مورد فلك اولا معتقد بودند كه افلاك جسم هستند و ثانيا شكل هر فلكي را از لوازم همان فلك مي‌دانستند . در اجسام مادون‌ فلك مثل آب و هوا و انسان ، شكل هر كدام را لازمه وجودي آن نمي دانستند و ليكن در مورد فلك معتقد بودند كه شكل در فلك غير قابل تغيير و عوض‌ شدن است و محال است كه شكل فلك دچار تغيير و كون و فساد شود .

افلاك نه گانه به ترتيب زير است:

۱- فلك ماه ۲- فلك عطارد ۳- فلك زهره ۴- فلك خورشيد ۵- فلك مريخ ۶- فلك مشترى ۷- فلك زحل ۸- فلك ثوابت ۹- فلك الافلاك (اطلس)